Prije 799 godina proglašena je autokefalnost Srpske pravoslavne crkve

Srpski narod je primio hrišćanstvo u 7. vijeku, ali tada još nije imao sopstvenu crkvenu organizaciju, potpadali su pod jurisdikciju Ohridske arhiepiskopije, sve dok Sveti Sava (Rastko Nemanjić) nije 1219. godine rukopoložen od strane carigradskog patrijarha Manojla I za “arhiepiskopa srpskih i primorskih zemalja”, a srpska crkva dobila autokefalnost i dostojanstvo Arhiepiskopije. Od tada se srpski arhiepiskop birao i posvećivao u srpskoj zemlji.

Osnivanju arhiepiskopije pećke ogorčeno se suprotstavio ohridski arhiepiskop Dimitrije Homatijan, ali bez uspjeha. Na teritoriji današnje Makedonije, hrišćanstvo je poznato još od vremena apostola Pavla.

Od 4. do 6. vijeka Ohridska arhiepiskopija je naizmjenično zavisila od Rima i Carigrada. Krajem 9. i početkom 11. vijeka je imala autokefalni status, kao arhiepiskopija, a zatim i kao patrijaršija, s centrom u Ohridu.

Sveti Sava je 1197. godine krenuo u Carigrad da od cara Aleksija III Anđela traži dozvolu za podizanje srpskog manastira na Svetoj gori. Vratio se sa dozvolom sljedeće godine. Manastir je osnovan na mjestu starog i polurazrušenog grčkog manastira Helandariona.

Sveti Sava je učestvovao u sastavljanju osnivačke povelje Hilandara koju je izdao njegov otac. Domentijan navodi da je Sveti Sava, boraveći u Carigradu, posjetio manastir Bogorodice Evergetide, odakle je 1199. uzeo jedan primjerak manastirskog tipika i dao da se prevede na srpski jezik, koji je posle, u djelomično izmijenjenom obliku, postao tipik Hilandara, a kasnije i Studenice.

Zakonopravilo Svetog Save

Zakonopravilo Svetog Save iz 1219. godine je bilo prvi srpski ustav. Zakonopravilo je uređivalo veliku oblast društvenih odnosa, kako crkvenih tako i građanskih. Dio Zakonopravila koji se odnosio na crkveno pravo sačinjavali su: Sinopsis Stefana Efeskog, Nomokanon Jovana Sholastika, Nomokanon u 14 naslova, Pravila svetih apostola, Pravila svetih otaca, Odluke Vaseljenskih i Pomesnih sabora i Mojsijevo zakonodavstvo (3. i 5. knjiga Mojsijeva). Dio koji se odnosio na Građansko pravo sačinjavali su: Izvodi iz Novela Justinijanovih (oko 550), pravni zbornik koji je sastavio Jovan Sholastik, Collectio tripartita, zbirka zakona iz Justinijanovog zakonodavstva i Prohiron (Zakon gradski) iz 879. godine, zbornik vizantijskog građanskog, krivičnog i procesnog prava.

Presađivanjem (recepcijom) rimsko-vizantijskog prava Srbija je postala sastavni dio evropske i hrišćanske civilizacije.

Sabor u Žiči

Godine 1221. je održan opšti državno-crkveni sabor, prvi nakon dobijanja autokefalnosti, u manastiru Žiči, podignutom kao sjedište nove arhiepiskopije. Na saboru je Sveti Sava krunisao (ovjenčao) svog brata Stefana Nemanjića za kralja, koji postaje Stefan Prvovjenčani, a Srbija postaje kraljevina.

Sveti Sava je pred ovim saborom održao Žičku besjedu o pravoj vjeri, u kojoj poučava kralja, vlastelu i novoizabrane episkope osnovnim dogmama pravoslavne vjere, tvrdeći da su bez nje dobra djela uzaludna. “Jer niti koristi ispravnost života bez prave i prosvećene vjere u Boga, niti nas pravo ispovijedanje bez dobrih djela može izvesti pred Gospoda, nego treba imati oboje, da savršen bude čovjek Božji.”