Na današnji dan / 30. septembar

Subota, 29. Septembra, 2018.

0 5 minuta čitanja

Praznici i spomendani na današnji dan

– Svjetski dan srca.

Događaji na današnji dan

522. p. n. e. – Ubistvom uzurpatora Smerdisa Darije Veliki osvaja vlast u Perzijskoj Monarhiji.

Darije I., fragment reljefa iz Perzepolisa, oko 500. pne

480. p. n. e. – Bitka kod Salamine: Grčka flota pod komandom Temistokla porazila persijsku flotu cara Kserksa.

61. p. n. e. – Rimski vojskovođa Pompej proslavio svoj treći trijumf nakon pobjede nad mediteranskim piratima.

1066. – Iskrcavanjem normanskih trupa kod Pevenseya počela je borba za engleski prijesto na koje je pravo polagao Vilim, vojvoda od Normandije. Vilim je osvojio vlast nekoliko nedjelja poslije, kad je u Bitci kod Hastingsa pobijedio kralja Harolda II.

1227. – Papa Grgur IX izopštio iz crkve cara Svetog rimskog carstva Fridriha II pošto je car izbjegavao da ispuni svoju zakletvu i krene u krstaški rat.

1273. – Izborom grofa Rudolfa I Habsburga za kralja Svetog rimskog carstva, okončana je svađa oko prijestola. To je bio početak uspona Habsburgovaca na položaj najmoćnijeg njemačkog plemstva, koje je gotovo neprekidno do 1806. vladalo carstvom.

1399. – Henrik Bolingbroke, sin vojvode od Lancastera, uspio je zatvoriti engleskoga kralja Rikarda II.. Time je okončana brutalna vladavina kuće Anjou-Plantegenet. Bolingbroke je nakon Richardove smrti u februaru 1400. došao na englesko prijesto kao Henrik IV.

1739. – U Nišu potpisan mirovni sporazum između Osmanskog sultanata i Ruske Imperije kojim je okončan Rusko-turski rat.

1829. – Otvoren je Scotland Yard kao glavno središte Policije.

1911. – Italija je objavila rat Turskoj i upala u libijsku provinciju Tripolitaniju.

1918. – Bugarska je nakon poraza na Solunskom frontu u Prvom svjetskom ratu potpisala primirje sa Saveznicima („Solunsko primirje“).

1923. – Na osnovu mandata Društva naroda, Velika Britanija je uspostavila vlast u Palestini.

1938. – Velika Britanija, Francuska, Italija i Njemačka potpisale su sporazum u Minhenu kojim je Njemačkoj dozvoljeno da pripoji Sudetsku oblast, dio Čehoslovačke sa njemačkom nacionalnom manjinom. Minhenski sporazum smatra se presudnim aktom kojim je Hitleru otvoren put za otpočinjanje Drugog svjetskog rata.

1940. – Rumunija je u Drugom svjetskom ratu istupila iz Balkanskog pakta koji je 9. februara 1934. u Atini zaključila s Jugoslavijom, Turskom i Grčkom.

1941. – U Babi Jaru, kod Kijeva, Nijemci su u Drugom svjetskom ratu u masakru nad Jevrejima, koji je trajao dva dana, pobili 33.771 civila, uključujući žene i djecu.

1949. – Sovjetski Savez otkazao je sporazum prijateljstva s Jugoslavijom koji je bio sklopljen 11. aprila 1945.

1957. – U Zapadnom Pakistanu je poginulo oko 300 ljudi kada je ekspresni voz udario u kompoziciju cisterni sa naftom.

1958. – Emitovan je prvi zajednički program TV odašiljača u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani.

1965. – Britanski premijer Harold Wilson pledirao je na laburističkom stranačkom danu u Blackpoolu za stvaranje zone bez atomskog oružja u Europi.

1967. – Međunarodni monetarni fond okupio je svojih 106 članica na sastanku u Rio de Žaneiru, gdje je odobrena reforma svjetskog monetarnog sistema.

1970. – Potpredsjednik Egipta Anvar el Sadat preuzeo je dužnost šefa države posle smrti Gamala Abdela Nasera, a 5. oktobra je formalno postao predsjednik države.

1972. – Japan i Kina dogovorili su normalizaciju odnosa i razmjenu veleposlanika.

1979. – Papa Jovan Pavle II je, tokom prve papske posjete Irskoj, uputio apel za mir u Sjevernoj Irskoj pred više od milion ljudi u Dablinu.

1979. – Predsjednik Ekvatorijalne Gvineje Fransisko Masijas Nguema zbačen sa vlasti u avgustu 1979, a potom streljan pod optužbom da je kriv za „genocid, izdaju, pronevjeru i sistematsko kršenje ljudskih prava“.

1988. – Mirovne snage UN su za svoj 40-godišnji rad dobile Nobelovu nagradu za mir.

1994. – Ministri odbrane članica NATO na sastanku u Sevilji odlučili su da NATO pojača vazdušne napade na položaje Vojske Republike Srpske.

1999. – Specijalne policijske snage za razbijanje demonstracija brutalno su pretukle demonstrante u Beogradu kada su pokušali da dođu do rezidencije predsjednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i izraze nezadovoljstvo njegovom devetogodišnjom vladavinom.

2000. – Pozivu lidera Demokratske opozicije Srbije na građansku neposlušnost i generalni štrajk zbog pokušaja režima da falsifikuje izborne rezultate od 24. septembra, prvi su se odazvali srednjoškolci u Gornjem Milanovcu i rudari kolubarskog rudnika Tamnava. U narednim danima talas štrajkova zahvatio je cijelu Srbiju, počela je blokada magistralnih puteva.

2001. – Savjet bezbjednosti UN usvojio je rezoluciju o borbi protiv terorizma i sprečavanju finansiranja terorista. Rezolucijom je predviđeno uvođenje sankcija svakoj zemlji koja ne bude poštovala antiterorističke mjere.

Rođeni na današnji dan

106. p. n. e. – Rođen Pompej Veliki, rimski vojskovođa i političar.

1518. – Rođen Tintoretto, italijanski slikar.

1547. – Rođen Migel de Servantes Saavedra (šp. Miguel de Cervantes Saavedra), španski književnik.

1758. – Rođen Horatio Nelson, britanski pomorac i admiral.

1815. – Rođen Andreas Ahenbah, njemački slikar.

1820. – Rođen Henrik V, kralj Francuske.

1863. – Rođen Hugo Haase, njemački političar i kancelar.

1864. – Rođen Migel de Unamuno, španski pisac i filozof.

1867. – Rođen Walther Rathenau, njemački političar i industrijalac.

1899. – Rođen László József Bíró, mađarski pronalazač, Jevrejskog porijekla. On je postao poznat kao pronalazač hemijskom olovkom.

1901. – Rođen Ivo Čupar, hrvatski stomatolog, redovni član HAZU.

1901. – Rođen Enrico Fermi, italijanski fizičar.

1904. – Rođen Nikolaj Ostrovski, sovjetski književnik socijalističkog realizma.

1931. – Rođena Anita Ekberg, švedska glumica.

1932. – Rođen Robert Benton, američki glumac.

1935. – Rođen Jerry Lee Lewis, američki muzičar.

1936. – Rođen Silvio Berluskoni (ital. Silvio Berlusconi), italijanski preduzetnik, političar i državnik.

1938. – Rođen Wim Kok, holandski političar i državnik.

1939. – Rođen Fikret Abdić, predratni bosanski privrednik i političar iz Velike Kladuše, kasnije osuđen za ratne zločine.

1940. – Rođen Nicola di Bari, italijanski pjevač.

1941. – Rođen Džon Brauer Minoč (engl. Jon Brower Minnoch), Amerikanac koji se smatra najtežim čovjekom koji je ikada živio. Bio je težak 634 kilograma.

1942. – Rođen Stojan Stiv Tešić, srpski pisac, dramaturg i scenarista, dobitnik Oskara za originalni scenario 1979. godine.

1943. – Rođen Lech Walesa, poljski političar.

1953. – Rođen Ante Čačić, hrvatski fudbalski trener.

1956. – Rođen Sebastijan Kou, britanski atletičar i predsjednik IAAF.

1959. – Rođen Raff, italijanski kantautor.

1965. – Rođen Predrag Spasić, jugoslavenski fudbaler.

1968. – Rođen Dragan Škrbić, srpski rukometaš.

1969. – Rođen Ivica Vastić, hrvatski-austrijski fudbaler.

1974. – Rođen Nebojša Milovanović, srpski glumac.

1974. – Rođen Nikola Amoruso, italijanski fudbaler.

1975. – Rođen Albert Selades, španski fudbalski reprezentativac i trener.

1976. – Rođena Ninel Conde, meksička glumica, pjevačica i model.

1976. – Rođen Andrij Mikolajovič Ševčenko (ukr. Андрій Миколайович Шевченко), ukrajinski fudbaler.

1984. – Rođen Per Mertezaker, njemački fudbaler i reprezentativac.

1984. – Rođena Lisa Gormli, australijanska glumica britanskog porekla.

1986. – Rođen Grega Žemlja, slovenski teniser.

1988. – Rođen Kevin Durant, američki košarkaš.

1988. – Rođena Anja Alač, srbijanska glumica.

1989. – Rođen Jevhen Konopljanka, ukrajinski fudbaler.

1991. – Rođen Adem Ljajić, srpski fudbaler.

Umrli na današnji dan

1560. – Umro Gustav Vasa, kralj Švedske.

1637. – Umro Lorenzo Ruiz, filipinski svetac.

1833. – Umro Ferdinand VII., španjolski kralj.

1839. – Umro Fridrih Mos, njemački geolog/mineralog.

1902. – Umro Emil Zola (franc. Émile Zola), francuski romanopisac i osnivač i predstavnik naturalističkog pravca.

1908. – Umro Mačado de Asis, najznačajniji pisac brazilske književnosti.

1909. – Umro Vladimir Vidrić, hrvatski književnik.

1910. – Umro Winslow Homer, američki slikar.

1913. – Umro Rudolf Dizel (njem. Rudolf Diesel), njemački izumitelj, svjetski poznat po izumu motora s unutrašnjim sagorijevanjem, to jest dizel-motora.