Na današnji dan / 26. oktobar

Petak, 26. Oktobra, 2018.

0 4 minuta čitanja

Događaji na današnji dan

740. – Jak zemljotres je pogodio Konstantinopolj.

1377. – Bosanski ban Tvrtko Kotromanić se na osnovu nemanjićkog porijekla krunisao za kralja “Srbljem, Bosni i Pomorju i Zapadnim Stranam”.

1861. – U Frankfurtu je prikazan rad prvog uređaja za prenos govora, koji je njegov konstruktor Johan Filip Reis nazvao telefon. Kao pronalazač prvog upotrebljivog telefona (1876) smatra se Amerikanac Aleksandar Grejam Bel.

1863. – U Ženevi je počela četverodnevna međunarodna konferencija 14 zemalja na kojoj je osnovan Crveni krst i objavljeni principi koji su 1864. poslužili kao osnova za usvajanje Ženevske konvencije o zaštiti žrtava rata.

1881. – Najslavniji revolveraški sukob Divljeg zapada: Obračun kod O.K. Corrala.

1896. – Potpisan je sporazum u Adis Abebi kojim je uspostavljen mir između Italije i Abisinije (Etiopija) i priznata nezavisnost Abisinije.

1905. – Tokom Prve ruske revolucije (1905-07), radnici su u Petrogradu osnovali prvi Sovjet (radničku skupštinu).

1905. – Sporazumom u Karlštadu Norveška se odvojila od Švedske i postala nezavisna kraljevina sa kraljem Hokonom VII.

1911. – U Kini je ukinuta monarhija i proglašena republika sa Sun Jat Senom kao privremenim predsjednikom.

1917. – Brazil je objavio rat Njemačkoj u Prvom svjetskom ratu.

1944. – Split je oslobođen od fašističkog okupatora. Borbe za oslobođenje Splita spadaju u najznačajnije operacije koje je vodio 8. dalmatinski korpus s istorijskim vojnim i političkim značenjem.

1947. – Kašmir je priključen Indiji.

1955. – General Ngo Din Diem proglasio je Republiku Vijetnam u južnom Vijetnamu, a sebe predsjednikom i zaveo diktatorski režim. Ubijen je u vojnom udaru u novembru 1963.

1955. – Parlament Austrije prihvatio je, dan posle odlaska posljednjih savezničkih okupacionih vojnika, Državni ugovor kojim se obavezala na stalnu neutralnosti zemlje.

1961. – Nobelovu nagradu za književnost dobio je srpski i jugoslovenski književnik Ivo Andrić “za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje”.

1964. – Rijeka Sava poplavila Zagreb i okolinu. Ukupno 200.000 ljudi je bilo pogođeno katastrofom.

1971. – Glavna skupština UN-a donijela je odluku o primanju Narodne Republike Kine uz istovremeno isključenje Tajvana.

1972. – U kampanji Saveza komunista Jugoslavije protiv “anarholiberala” smijenjeni su najviši funkcioneri Saveza komunista Srbije Marko Nikezić i Latinka Perović.

1973. – Završen Yomkipurski rat.

1976. – Generalna skupština UN-a je jednoglasno osudila aparthejd i pozvala vlade zemalja članica da zabrane sve kontakte sa Transkejom, koja je samoproklamovala nezavisnost sa bijelom manjinom na čelu.

1986. – Počinje šahovski turnir u Tilburgu, Holandija.

1994. – Izrael i Jordan potpisali su sporazum, kojim je posle 46 godina formalno okončano ratno stanje dvaju susjednih zemalja.

1998. – Predsjednici Perua i Ekvadora potpisali su formalnu deklaraciju kojom je riješen pogranični spor dvaju južnoameričkih zemalja nastao početkom 19. vijeka, zbog kojeg su više puta ratovale.

1999. – Savjet bezbjednosti UN-a odobrio je upućivanje međunarodnih mirovnih snaga, 11.000 vojnika i policajaca, u Istočni Timor.

2000. – Na sastanku u Bukureštu SR Jugoslavija je postala punopravni član Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu.

2001. – Beogradski sud osudio je Dobrosava Gavrića na 20 godina zatvora zbog ubistva Željka Ražnatovića Arkana i još dve osobe u hotelu “Interkontinental” u Beogradu 15. januara 2001.

2002. – U napadu ruskih specijalnih jedinica na moskovsko pozorište, u kojem se odvijala talačka kriza, stradala 129 civila i 41 čečenski terorist.

2007. – U sazviježđu Kipar, u orbiti zvijezde HD 4113 otkrivena vansolarna planeta.

2010. – Erupcija vulkana Mount Merapi u Indoneziji usmrtila 13 ljudi.

Rođeni na današnji dan

1611. – Rođen Antonio Coello, španski književnik.

1685. – Rođen Domenico Scarlatti, italijanski kompozitor.

1747. – Rođen Ivan Mane Jarnović, hrvatski kompozitor i violonist.

1759. – Rođen Georges Danton, jedan od predvodnika Francuske Revolucije.

1800. – Rođen Helmuth Karl Bernhard Graf von Moltke, pruski vojskovođa.

1802. – Rođen Mihajlo I, portugalski kralj.

1811. – Rođen Ajzak Merit Singer, američki pronalazač i glumac.

1842. – Rođen Wassili Wereschtschagin, ruski slikar.

1846. – Rođen Borislav Todorović, tvorac prvog srednjoškolskog programa hemije u Srbiji.

1854. – Rođen Ksaver Šandor Gjalski, hrvatski književnik.

1875. – Rođen Svetozar Pribičević, srpski političar.

1880. – Rođen Andrei Bely, ruski pjesnik i teoretičar.

1883. – Rođen Paul Pilgrim, američki atletičar i olimpijski pobjednik.

1893. – Rođen Miloš Crnjanski, književnik i jedan od najznačajnijih stvaralaca srpske literature XX vijeka.

1900. – Rođena Karin Boye, švedska književnica.

1911. – Rođena Mahalia Jackson, američka pjevačica gospela.

1916. – Rođen François Mitterrand, francuski državnik.

1919. – Rođen Muhamed-Reza Pahlavi, iranski šah.

1941. – Rođen Kosta Čavoški je srpski pravnik, teoretičar prava, profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, akademik SANU i član Senata Republike Srpske.

1942. – Rođen Zdenko Runjić, hrvatski kompozitor.

1946. – Rođena Holly Woodlawn, američka glumica.

1947. – Rođena Hillary Rodham Clinton, američka pravnica i političarka, bivša First Lady.

1949. – Rođen Zoran Slavnić, srpski košarkaš, trener i selektor reprezentacije.

1950. – Rođen Drago Vabec, hrvatski fudbaler.

1952. – Rođen Lazar Ristovski, srpski glumac.

1956. – Rođen Rade Zalad, srpski fudbalski golman i trener.

1957. – Rođen Renato Metessi, hrvatski muzičar.

1958. – Rođena Ksenija Janković, srpsko-ruska čelistkinja.

1961. – Rođen Manuel Estijarte, španski vaterpolista.

1966. – Rođen Tonči Matulić, hrvatski teolog.

1968. – Rođen Robert Jarni, hrvatski fudbaler.

1968. – Rođen Josip Vranković, hrvatski košarkaški igrač i trener.

1973. – Rođena Tamara Jurkić Sviben, hrvatska pijanistica i pedagoginja.

1974. – Rođen Haris Alijagić, bosanski prevodilac i slobodni autor.

1975. – Rođen Alen Mešanović, bosanski fudbaler i trener.

1980. – Rođen Kristijan Kivu ili Kristijan Čivu, rumunski fudbalski reprezentativac.

1980. – Rođen Nik Kolison, američki košarkaš.

1983. – Rođen Dmitrij Sičev, ruski fudbalski reprezentativac.

1984. – Rođena Sasha Cohen, američka klizačica.

1984. – Rođen Džeferson Farfan , peruanski fudbaler.

1985. – Rođen Andrea Barnjani, italijanski košarkaš.

1986. – Rođen Uve Genshajmer (njem. Uwe Gensheimer), njemački rukometni reprezentativac.

1996. – Rođen Danilo Pantić, srpski fudbaler.

Umrli na današnji dan

899. – Umro Alfred Veliki, kralj Wessexa.

1235. – Umro Andrija II., hrvatsko-ugarski kralj.

1440. – Poginuo Žil de Re, jedan od boraca Jovanke Orleanke.

1890. – Umro Carlo Collodi, italijanski književnik.

1914. – Umro Fran Galović, hrvatski književnik.

1929. – Umro Aby Warburg, njemački istoričar umjetnosti.

1956. – Umro Walter Gieseking, njemački pijanist.

1957. – Umrla Gerty Theresa Cori, američka biohemičarka, nobelovka.

1961. – Umro Milan Stojadinović, srpski političar, ekonomista, univerzitetski profesor, predsjednik Vlade i ministar inostranih poslova Kraljevine Jugoslavije.

1972. – Umro Igor Ivanovič Sikorski, ruski konstruktor aviona i helikoptera.

1981. – Umro Franjo Mraz, hrvatski naivni slikar.

1982. – Umro Nikša Allegretti, hrvatski fiziolog i imunolog.

1995. – Ubijen Fati Škaki, vođa palestinske terorističke islamske organizacije „Islamski džihad“.

2002. – Umro Nikola Čobeljić, ekonomista, profesor Ekonomskog fakulteta u Beogradu.

2012. – Umro Joža Horvat, hrvatski književnik, moreplovac i putopisac.

2013. – Umro Vinko Coce, hrvatski tenor.