Na današnji dan / 30. septembar

Nedjelja, 30. Septembra, 2018.

0 4 minuta čitanja

Događaji na današnji dan

1061. – Prvi put održan izbor za papu od strane kolegija kardinala; na njemu izabran Anselm od Lucce koji će biti poznat kao papa Aleksandar II.

1399. – Osnivač engleske dinastije Lankaster Henri Bolingbrok postao kralj Henri IV, dan pošto je abdicirao Ričard II, prvi monarh u istoriji Engleske koji je napustio prijesto.

1791. – U Beču je praizveden singspiel (što je ekvivalent za francuski naziv opera comique) “Čarobna frula” Wolfganga Amadeusa Mozarta.

1818. – U Aachenu je započeo Aachenski kongres između država Svete Alijanse.

1846. – Američki zubar Vilijam Morton prvi upotrijebio anesteziju prilikom vađenja zuba.

1908. – Završeno osmo službeno Svjetsko prvenstvo u šahu 1908. između Tarrascha i Laskera, pobjedom Laskera.

1912. – Srbija i Bugarska objavile mobilizaciju za rat protiv Turske. Prvi balkanski rat, od oktobra 1912. do maja 1913, u kom su se protiv Turske borile i Grčka i Crna Gora, završen oslobađanjem balkanskih naroda od turske vlasti.

1915. – Radoje Ljutovac, srpski artiljerac oborio protivnički avion topom. Vjerovatno prvo obaranje aviona tokom istorije ratovanja.

1929. – Sa aerodroma Frankfurt-Rebstock Fritz von Opel polijeće kao prvi čovjek sa avionom na raketni pogon i pada.

1938. – Münchenskim sporazumom šefovi vlada Velike Britanije, Francuske i Italije suglasili su se sa zahtjevima Adolfa Hitlera za aneksiju sudetskog područja, misleći kako će spriječiti veliki evropski rat. Pod pritiskom svih evropskih sila, češka vlada je bila prisiljena pristati na aneksiju.

1941. – Počela prva njemačka ofanziva na Moskvu u jednoj od najvećih bitaka Drugog svjetskog rata, koja je okončana u januaru 1942. porazom Nijemaca.

1949. – Okončan berlinski „vazdušni most“ uspostavljen poslije sovjetske blokade Zapadnog Berlina krajem juna 1948, tokom kog su američki i britanski avioni obavili 277.264 letova i dopremili 2.323.738 tona namirnica.

1954. – Propalo je osnivanje Evropske obrambene zajednice jer je francuska vlada odbila podrediti svoju vojsku europskoj vrhovnoj komandi.

1962. – Rasisti izazvali nerede u Oksfordu u američkoj državi Misisipi kada je, na osnovu odluke federalnog suda, crnac Džejms Meredit upisan na univerzitet Misisipija, koji su do tada pohađali samo bijelci.

1965. – Pripadnici indonežanskog pokreta „30. septembar“ oteli šest generala i pokušali da izvrše državni udar. Generali nađeni mrtvi 3. oktobra, a protivudarom na vlast došao general Suharto. Smatra se da je u represalijama protiv komunista i njihovih simpatizera, koje su uslijedile, pobijeno oko pola miliona ljudi.

1966. – Britanski protektorat Bechuanaland postao je nezavisan kao Republika Bocvana. Ta se zemlja ubraja među najveće proizvođače dijamanata na svijetu.

1966. – Njemački ratni zločinci Albert Šper i Baldur fon Širah izašli iz zatvora Špandau u kom su odslužili kaznu od 20 godina robije. U zatvoru koji je bio napravljen za 600 zatvorenika, ostao samo Rudolf Hes.

1970. – Ričard Nikson doputovao u Beograd, u prvu posjetu jednog američkog predsjednika Jugoslaviji.

1980. – U simboličnom podsjećanju na biblijska vremena Izrael uveo valutu šekel, koja je zamenila funtu.

1988. – U SSSR penzionisano pet funkcionera, među kojima i predsjednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Andrej Gromiko.

1990. – SSSR normalizovao diplomatske odnose sa Izraelom, prekinute tokom šestodnevnog izraelsko-arapskog rata 1967. i uspostavio pune diplomatske odnose s Južnom Korejom.

1991. – Vojnim udarom u Haitiju oboren sa vlasti predsjednik Žan Bertran Aristid.

1992. – Pod pokroviteljstvom i u prisustvu kopredsjednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji, predsjednici Jugoslavije i Hrvatske Dobrica Ćosić i Franjo Tuđman potpisali Deklaraciju kojom su se obavezali na prestanak neprijateljstava i rješavanje spornih pitanja pregovorima.

1992. – Moskovska banka distribuirala vaučere za privatizaciju kao dio vladinih ekonomskih reformi koje bi trebalo da milione Rusa pretvore u kapitaliste.

1993. – U seriji jakih zemljotresa u jugozapadnoj Indiji razoreno 36 sela, a poginulo najmanje 22.000 ljudi.

1994. – Završen šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobjedom Valerija Salova.

1999. – Jedan od najvećih njemačkih književnika XX vijeka Ginter Gras dobio Nobelovu nagradu za književnost.

2000. – Uz podršku DOS i novoizabranom predsjedniku Jugoslavije Vojislavu Koštunici svjetska demokratska javnost iščekivala rasplet postizborne krize u Jugoslaviji. Rusija upozorila poraženog Slobodana Miloševića da ne koristi silu radi opstanka na vlasti.

2005. – Danske novine Jiland-Posten objavile su karikature Muhameda, izazvavši proteste u muslimanskim zemljama koji su ih vidjeli kao bogohulne i islamofobične.

Rođeni na današnji dan

1207. – Rođen Jalal ad-Din Rumi, osnivač derviškog reda Mevlevika iz Konye.

1227. – Rođen Nikola IV, papa.

1839. – Rođen Ljudevit Vuličević (italijanski: Lodovico Vulicevic), pisac, esejista.

1840. – Rođen Johan Svendsen, norveški kompozitor.

1870. – Rođen Jean Baptiste Perrin, francuski fizičar i hemičar; dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1926. godine.

1876. – Rođen Milan Rakić, srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata.

1882. – Rođen Hans Vilhelm Gajger, njemački fizičar.

1894. – Rođen Dr Hugo Klajn, Šekspirolog.

1906. – Rođen Salih Alić, bosanskohercegovački pjesnik.

1924. – Rođen Truman Capote, američki književnik.

1928. – Rođen Elie Wiesel, američki književnik i dobitnik Nobelove nagrade za mir.

1930. – Rođen Ivan Aralica, hrvatski književnik.

1934. – Rođen Udo Jürgens, austrijski kantautor.

1937. – Rođen Jurek Becker, njemački pisac.

1944. – Rođena Jasna Malec Utrobičić, hrvatska glumica.

1950. – Rođena Laura Esquivel, meksička književnica.

1959. – Rođen Etore Mesina, italijanski košarkaški trener.

1962. – Rođen Frank Rijkaard, holandski fudbaler i trener.

1962. – Rođen Borislav “Bora” Cvetković , hrvatsko-srpski fudbaler i trener.

1964. – Rođena Monika Ana Marija Beluči (ital. Monica Anna Maria Bellucci), italijanska glumica, model i seks simbol.

1966. – Rođen Bogdan Obradović, teniski trener, selektor teniske reprezentacije Srbije od 2007. godine.

1967. – Rođena Andrea Roth, kanadska glumica.

1968. – Rođena Anita Mančić, srpska glumica.

1971. – Rođen Zoran Mamić, hrvatski fudbaler i trener.

1972. – Rođena Aleksandra Kovač, srpski kompozitor, tekstopisac, aranžer, producent i pjevačica.

1973. – Rođen Ruben Volkovski, argentinski košarkaš.

1976. – Rođen Vlatko Đolonga, hrvatski fudbaler.

1977. – Rođen Roj Kerol, fudbaler iz Sjeverne Irske.

1978. – Rođena Malgoržata Glinka, poljska odbojkašica.

1979. – Rođen Endi van der Mejde, holandski fudbaler.

1980. – Rođena Martina Hingis (njem. Martina Hingis), švicarska teniserka.

1980. – Rođen Dante Amaral, brazilski odbojkaš.

1981. – Rođen Igor Kunicin, ruski teniser.

1984. – Rođen Nemanja Rnić, srpski fudbaler.

1986. – Rođen Žoan Kaneljas, španski rukometaš.

1986. – Rođen Olivije Žiro, francuski fudbaler.

1987. – Rođena Dragana Dabović, srpska glumica.

1993. – Rođena Jovana Jakšić, srpska teniserka.

Umrli na današnji dan

420. – Umro Sveti Jeronim, katolički svetac.

1891. – Umro Žorž Ernest Bulanže, francuski general.

1897. – Umrla Sveta Mala Terezija, katolička svetica.

1955. – Umro Džejms Bajron Din (engl. James Byron Dean), američki glumac.

1985. – Umro Čarls Rihter (engl. Charles Francis Richter), američki seizmolog i fizičar. Poznat je po tome što je napravio Rihterovu skalu, koja određuje jačinu zemljotresa, u hipocentru.

1989. – Umro Oskar Davičo, srpski književnik.

1990. – Umro Patrick White, australijski pisac.

1991. – Umro Toma Zdravković, srpski pjevač narodne muzike.